संकष्ट चतुर्थी: अंगारकी चतुर्थी कथा आणि पूजनाची पद्धत

चतुर्थी मंगळवारी पडल्यास मंगळाचा प्रभाव देखील गणेशाच्या पूजेमध्ये वाढतो. पुराणानुसार असं म्हटलं जातं की जो कोणी या दिवशी गणेशाची पूजा करतो, उपवास ठेवतो, त्याला गणेशाच्या कृपेसह शुभ फळ प्राप्त होते.

यावेळी पडणारी चतुर्थी म्हणजे अंगारकी संकष्टी चतुर्थी. खरं तर, जेव्हा कृष्ण पक्षाची चतुर्थी मंगळवारी येते तेव्हा त्याला अंगारकी संकष्टी चतुर्थी म्हणतात. चतुर्थी मंगळवारी पडल्यास मंगळाचा प्रभाव देखील गणेशाच्या पूजेमध्ये वाढतो. पुराणानुसार असं म्हटलं जातं की जो कोणी या दिवशी गणेशाची पूजा करतो, उपवास ठेवतो, त्याला गणेशाच्या कृपेसह शुभ फळ प्राप्त होते. अंगारकी चतुर्थी पूजन,कथा आणि श्लोक…

अंगारकी चतुर्थीचे पूजन- अंगारकी चतुर्थीला गणरायाच्या पूजेबरोबरच हनुमानजींचेही स्मरण करा. असे केल्याने तुमच्या कुंडलीतून मंगळाचे अशुभ प्रभाव दूर होतात. पूजा करण्यासाठी सकाळी उठून पाण्यामध्ये काळ्या तीळ टाकून स्नान करा. यानंतर गणेशाची पूजा केल्यानंतर उपवास करण्याचा लाभ घ्या. लाल रंगाच्या आसनावर गणेशाची मूर्ती विराजमान करा आणि त्याला उदबत्ती, दीप, नैवेद्य, फळे आणि फुले अर्पण करा.

आपल्या हिंदू धर्मातली सहसा सर्व गणेश भक्त संकष्टी चतुर्थीच्या दिवशी उपवास धरतात. आपापल्या घरी संध्याकाळी देव्हाऱ्यातल्या मंगलमूर्ति श्रीगणेशा ची पूजा करून बाप्पाला दुर्वा आणि मोदक अर्पण केले जातात. आणि चंद्रोदया नंतर मात्र गणपती श्लोक वाचून मगच हा उपवास सोडला जातो. या दिवशी गणेशाला लाल सिंदूर लावा आणि निश्चितच दुर्वा अर्पण करा. असे केल्याने मंगळ दोष संपतात अशी मान्यता आहे.

मंगळवारची संकष्टी चतुर्थी “अंगारकी ” कथा- संकष्टी जेंव्हा मंगळवारी येते तेव्हा तिला अंगारकी चतुर्थी म्हणून संबोधिले जाते. ह्या मागची कथाही तितकीच रंजक आहे. कृतयुगात अवंती नगरीत वेदवेत्ते अग्निहोत्री ऋषी भरद्वाज हे महान गणेशभक्त असून त्यांनी त्या युगापासूनच मानवसृष्टी ला गणेश पूजेचे महत्त्व पटवून दिले होते.

ह्या ऋषींकडूनच पृथ्वीच्या गर्भातून अंकारक नामक, जास्वंदी वृक्षाच्या सानिध्यात रक्तवर्णीय भौमपुत्र जन्माला आला होता जो सात वर्षांचा झाल्यावर पृथ्वीनं त्याला पुन्हा भरद्वाज ऋषींच्या स्वाधीन केले होते. ऋषींनी त्याचे उपनयन केले, वेद शिकविले आणि गणेशमंत्र देऊन उपासना करायला सांगितलं. त्यानंतर हा मुलगा अरण्यात गेला. त्यानं एक सहस्त्र वर्षे तप करून गणेशाला प्रसन्न करून घेतले. आणि हाच तो दिवस होता मंगळवारी आलेल्या संकष्टी चतुर्थी चा.

स्वर्गात राहून अमृतप्राशन करायचा आणि त्रैलोक्यात विख्यात व्हायाचे वरदान त्यानं प्रसन्न झालेल्या श्रीगणेशा कडे मागितले. यावर गणेशानं सुद्धा आपल्या परम भक्ताला हे वरदान दिले की, ह्यापुढे भविष्यात येणाऱ्या मंगळवार ची संकष्टी चतुर्थी ही तुझ्याच अंगारीका ह्या नांवाने ओळखली जाऊन संबंधित उपासकास २१ संकष्टी केल्याची फलप्राप्ती ह्या चतुर्थीमुळे मिळेल.

आणि तुझ्या ह्या सहस्र वर्षाच्या तपश्चर्येचे पुण्य युगानुयुगे त्यांच्यातही वाटले जाऊन त्यांच्या इच्छित मनोकामना पूर्ण होतील. ते ऋणमुक्त होतील. अशाप्रकारे त्रैलोक्यात तू सुविख्यात होशील आणि तुझं नाव भूमिपुत्र म्हणून भौम, अकारका सारखा लाल आहेस म्हणून अंकाकर व शुभ करण्याची शक्ती असेल म्हणून मंगळ ह्या नावे तुला ब्रम्हांडातल्या आकाशातील ग्रहांमध्ये स्थान मिळेल व तू सदैव अमृत पाशन करशील. त्यामुळेच गणेशाच्या ह्या वरदानामुळे अंगारकी चतुर्थीला अत्यंत महत्त्व प्राप्त झाले.

म्हणूनच ज्या गणेश भक्तांना प्रतिमासी येणाऱ्या संकष्टी चतुर्थी चे व्रत/उपवास करणे जमत नसल्यास अशांनी अंगारकी मात्र न विसरता व न चुकता आवर्जून करावी की ज्यामुळे २१ संकष्टी केल्याची फलश्रुती नक्कीच लाभणार असे वेदवचन ही दिले गेले आहे.

म्हणूनच मंगळवारी येणारी संकष्टी चतुर्थी असल्यास आपल्याही काही मनोकामना पूर्ण होण्यासाठी अथवा अडकलेले महत्वाचे कामे मार्गी लागण्यासाठी, इच्छुकांनी उद्याची अंगारकी मात्र अवश्य धरावी. कारण उद्या ब्रम्हांडातील मंगळ ग्रहाच्या पुण्य लहरी कैक सहस्र पटीने पृथ्वी कडे आकर्षित होत असतात आणि ह्या दिवशी मात्र खालील श्लोक म्हणुन, चंद्रदर्शन करुनच उपवास सोडावा.

गणेश अंगारकी श्लोक
“गणेशाय नमस्तुभ्यं,
सर्व सिद्धि प्रदायक ।
संकष्ट हरमे देवं
गृहाणार्घ्यम् नमोऽस्तुते ॥
कृष्णपक्षे चतुर्थ्यातु , सम्पूजितं विधूदये। क्षिप्रं प्रसीद देवेश,
अंगारकाय नमोऽस्तुते ॥”